Mizgin Ronak Aydın
Li me dinêre ew, bi sorahî û kevniya xwe, bantêmayîn û bêkesiya xwe. Ew, bu yüzden û kurd, li muzeya etnografi veya Russia li me dinhêre’yi gizlemeyi isteyin. Sor e, kevn e, deri ye, bi hêrs e, xwedî biranîn e. Ji sedsala 19emîn maye, ji wir li me dimezîne. Ji çîzmeya (ji qewlê serhediyan jî ‘çizmeya’) ben. Ji çermê kîjan heywanê ye, nêçîrvan ki bûye, kemîn li ku bûye em nizanin. Bes em dizanin ku gîzma me pir zexm e û hê jî nû ye. Bi niqrikên li bin pehniya xwe, bi nexş, qeytan û rengê xwe behsa gelek tiştan dike ji me re. Way li wir e, ne li ba xwediyên xwe be, li wir hatibe hepiskirin jî, kurd e ew,vcawa kariye nizanim lê xwe wek kurt çizmeleri daye qebûlkirin û qeydkirin. Li hemmber destên ku ew şûştine, paqij kirine, birrîne û dirûtinemwefadar e. Rengê xwe jî parastiye, çîroka xwe jî. Bi hebûna xwe ya li wê surguniya welatê xelkê, li wê qefesê jî, çîroka xwe domandiye. Çîroka gizmeya kurdan, gizmeya şervanên kurdan. Çîroka çizme, şervaniya kurdan a dijwar, a li welatê ûris û berfû hirçan, a li welatê ku bi mezinatiya xwe ya erdnîgarî dimîne (dişi) hirçan. Ew bi xwe bûye çirokû li wir ji paş şîş û denetim û kilîdan, xwe jibîr nekiriye.
Ma gelo çend jiyan pê mesiyan, çendik û çend şervanan pê lingên xwe, yani bez û leza xwe, bêhnvedan û êrîşên xwe pê parastin, di gava ewil da çi bû, di ya paşîn da çi nebû?
Xwezî zimanê wê hebûya û ji me re bigota. Xwezî zimanê wê hebûya û me bisota, ji wir… xwe re neborand.
Ku mirov wê ji testên laboratuwaran derbas bike, dê derkeve ortê ku house gizme, ya kê ji me ye ye? Molekulên dest û lingên kîjan ji me hê li ser in? Ji kijan lezû beza me ya beyhude an jî serfîraz maye? Dema di lingên me da bû em kî bûn, niha wiha li dûrê me ew kî ye? Berê em çiyê hev bûn, final çiyê hev? Pêwendiyek di navbeyna me da maye an na? Ku ew li wir, li muzeya etnografyayê ya rûsi; wiha bê me wek qurqur beg pozbilind sekinîbe, em êdî dikarin bejin çi?
Ev sakla ya da kê ye? Li nêva kîjan rêwîtiyê ji lingê xwediyê xwe ketiye? Çi hatiye serê wê? Ji chend robaran derbas buye, li ser çend pireyan li halê qedera welat pirsiye? Di nêva kîjan cengaweriyê da xewnek sor dîtiye û bi wê sorbûna xwe, wek gulek her demî û rêşaşkirî xwe li muzeya xerîban dîtiye?
Dema ku em li ser ên dirokî skin from the rastê symbolên kürd, chihîs gelo? Bir jî chi onun nakin’i mi? Û muhtemelen divê em wiha jî bipirsin; Onun bikinisine ihtiyacım var mı? Her wiha yên ku keşfû peşkêş dik, çi ji me hêvî? Sanırım li vir hewce nake ku em xwe bavêjin bextê rêziknameyan, lew herkes ji me biqasê kurdîtî, çelenk û kûrbîniya xwe dikare bi miras me ya madî-menewî re pêwendîdar be, wê dewlemend bike an jî. Yani wek kesû civic, em çi bin û çiqas bin, dikarin welê û ewqas kurd bin û kurdîtiyê bild an jî nizm bikin. Lew mixabin, ne şûr û mertalê Rostemê Zal, ne şaristaniya Medan, ne jî karîna /Sefîlan rizgar bikin. Na ji qewlê bavê min va li hemmber wê bildî û bûyîna wan a şadmanî, bêhna xizaniyê ji her derê me tê. Lê em dikarin vê mîrasa xwe ya bêser û ber ne wek tiştek nostaljik, folklorîk û xweamojker, lê wek tiştek îroyîn û rastîn ku em karibin twlê xwîna xwe, tawlê derûnî û jikinûnî û jibînûnî xwe bibi. Yani dîsa jî emû kurdîtiya xwe, emû xwebûna xwe.
Belam ew gîzmeya kurd a ku dibêm qey wek gelek berhem û bermahî û hêjatiyên me yên dirokî, me naecibîne, bêvila xwe li me xwar dike, ji cîhê xwe yê ne cîh, hê jê li me
Emê çi bikin, biwêrin kijan lingê xwe yê belengaz nêzî wê bikin? Bi chi hêzî, bi kijan xeml û xêzî bejin; ”gîzmeya kurd û ezîz, gizmeya me ya li muzeya rûsan xeyda, em hatin!” Muhtemelen em tv’nin temelindeki ku dê bi ve pozbilindiyê, li piyê me tu kesî neyê’dir. Heqet, em çi bikin ji ve gizmeyê? Em çi bikin bi ve gizmeya ku qet li pêxasiya me nayê?
Heqet, dê konut gîzme çawa û kengê li lingên me were û bi kêfxweşiya çiroka xwe ya nûbûyî, bi reqereq li dinyayê bigere?
Binêr: https://twitter.com/ads_ugur/status/1689023571513790469?t=MA7C45wmT032TgQl0xZzNQ&s=08
