Türkiye bir sarsıntının yaralarını sarmaya çalışırken, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 14 Mayıs’ı işaret ettiği, olağan takvimi 18 Haziran olan cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği genel seçimlerinin ertelenip ertelenmeyeceği tartışılıyor. CHP’nin Yüksek Seçim Kurulu (YSK) temsilcisi Hadimi Yakupoğlu, ‘deprem mağdurları nasıl oy kullanacak’ konusuna da açıklık getirdi.
Hukukçulara göre savaş nedeni dışında seçimlerin ileri bir tarihe ertelenmesi mümkün olmasa da Anayasa’ya göre siyasi olarak tartışılıyor.
Ancak altyapı sorunları, seçmenlerin çoğunluğunun göç etmesi veya kayıplar vermesi nedeniyle büyük yıkım yaşayan Hatay, Adıyaman ve Kahramanmaraş başta olmak üzere depremden etkilenen illerde seçimlerin zamanında veya 14 Mayıs’ta yapılması durumunda; Seçmen kütüklerinin güncellenmesi, seçmenin sandıkla nasıl buluşacağı, seçimin sağlıklı olup olmayacağı da tartışılıyor.
CHP Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Milletvekili Hadimi Yakupoğlu, Konuyla ilgili BBC Türkçe’ye verdiği röportajda,şu terimleri kullandı:
Deprem nedeniyle seçimlerin ertelenip ertelenmeyeceği tartışılıyor. Bu şartlar altında seçim yapılabilir mi?
– Yapılabilir doğal.
* Peki seçim 18 Haziran’dan sonraya ertelenebilir mi?
– Hayır, seçimi erteleyemezler. “Birden bire bir şey olmaz” diyerek anayasayı çiğneyemezsiniz. Böyle bir şey yok.
Hatay, Kahramanmaraş, Adıyaman gibi yerlerde tahribat çok büyük. “Halkın adresi bile belli değil, nasıl oy kullanacaklar” deniyor?
Daha önceki kanunlarda “sandık alanı”, “sandık alanı” gibi kavramlar vardı. Ancak 2018 yılında yapılan kanun değişikliği ile bu kavramlar kaldırılmıştır. “Seçim çevresi” il, “seçim çevresi” muhtar, “sandık ilçesi” ise sandık seçmenleri olarak tanımlanmıştır. Yapılan değişiklikle 298 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde “Aynı binada oturan seçmenlerin, hanehalkı bütünlükleri korunmak ve aynı seçim çevresinde bulunmaları şartıyla farklı sandıklarda kayıt yaptırabileceklerine” karar verildi. ”. Yani muhtarlık içinde farklı sandıklara bölebilirsiniz diyor. Bu yerleşik bir kuraldır.
Bunun için getirildi: Hani lojmanlar var, huzurevleri var. Buraya sadece bir sandık konulursa, oyların hangi partiye verildiği anlaşılır. Bu seçmeni rahatsız edebilir. Bunu engellemek için yapıldı. Ayrıca 2015 seçimlerinde terör nedeniyle 2972 sayılı Mahalli İdareler Kanunu’nun ikinci ek maddesine göre sandıkların taşınması ve birleştirilmesi kararları alınmaya başlandı. Bu kararlar 2018 seçimleri de dahil olmak üzere uygulandı. İl jandarma komutanlıklarının talepleri doğrultusunda sandıklar taşındı. Son olarak, 13.03. 2018 değişikliği ile 298 sayılı Kanun’un 14. maddesi olan taşıma ve birleştirme kutularını da dahil ettiler.
Seçmen başka bir ilde oy kullanabilir mi? Yani Hatay seçmeni sandık konsolidasyonu ile Mersin’de oy kullanabilir mi?
Hayır. Bire bir seçim ortamında mahalleleri başka bir mahalleye taşıyabilirsiniz. Ama Hatay’ın sandıklarını alıp Mersin’e taşıyamazsınız. Bu kaba 5. elementtir. Yani Hatay’ın Defne’sine, Erzin’ine sandık kurulur ama başka bir seçimin çevresine yani sandıkla kurulamaz.
2018 yılında yürürlüğe giren kanunla 298 sayılı Genel Seçim Kararları ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un 14’üncü maddesine eklenen 16’ncı fıkrasında “Seçim güvenliği açısından gerekli görülmesi halinde vali veya genel başkan İl seçim kurulu oy kullanma gününden en az bir ay önce talepte bulunur. Böyle bir karar verilmesi halinde, o yerdeki sandıkların en yakın seçim bölgelerine taşınmasına, sandıkların birleştirilmesine, muhtarlık seçimleri dışındaki seçim çevrelerinin birleştirilmesine, seçmen listelerinin karma bir şekilde düzenlenmesine karar verilir. şekilde ve bu hususları duyurmak.
İlden ayrılan seçmenlerin gelip oy kullanması gerekecek. Örneğin siyasi partiler seçmeni illerine taşıyıp oy kullanabilir mi?
Elbette yapabilirler. Ancak hiç kimse oy hakkından, seçmen olma hakkından yoksun bırakılmayacak. Ama YSK’nın da, Seçim Yasası’nın da, devletin de görevi herkesi sandık başına zorlamak değil. Bugün Avrupa’da seçimlere katılım yüzde 50’yi bile bulmuyor. Şu ana kadar yüzde 80 oranında bir tercih yaptık. Herkesi aynen sandığa taşıyacağız diye bir ilke var mı? YSK’ya çok seçim geliyor. Örneğin, bir partinin veya bir meslek odasının 200 delegesi var. Ancak genel kurula veya kongreye 10 kişi katılır, 2 kişi seçilir. Seçim geçerli mi?
